راهنمای انتخاب نرم‌افزارهای BIM برای ایران

مقدمه

BIM یا مدل‌سازی اطلاعات ساختمان، رویکردی است که به کمک آن می‌توان چرخه کامل یک پروژه ساختمانی یا صنعتی را از طراحی تا اجرا و نگهداری مدیریت کرد. اما اجرای موفق BIM به شدت وابسته به انتخاب نرم‌افزارهای مناسب است. در این مقاله، به بررسی مهم‌ترین نرم‌افزارهای BIM و معیارهای انتخاب آن‌ها برای شرایط خاص ایران می‌پردازیم.

معیارهای انتخاب نرم‌افزار BIM در ایران

پیش از انتخاب نرم‌افزار، باید شرایط پروژه و محدودیت‌های ایران را در نظر گرفت:

• نوع پروژه: ساختمانی، صنعتی، پل، تونل یا پروژه EPC
• خروجی موردنیاز: طراحی مفهومی، مدل اجرایی، دیتیلینگ یا نگهداری
• دسترسی به لایسنس: به دلیل تحریم‌ها، بسیاری از نرم‌افزارها فقط به صورت کرک شده در ایران استفاده می‌شوند
• سطح مهارت تیم: انتخاب نرم‌افزاری که منابع آموزشی و نیروی متخصص آن در ایران بیشتر موجود است
• هماهنگی با نرم‌افزارهای دیگر: توانایی تبادل فایل با ابزارهایی مثل AutoCAD، ETABS و MSP

نرم‌افزارهای پرکاربرد در جهان و ایران

1. Autodesk Revit

Revit محبوب‌ترین نرم‌افزار BIM در بخش معماری و تأسیسات (MEP) است. این نرم‌افزار برای مدل‌سازی چندرشته‌ای، طراحی داخلی و هماهنگی بین معماری، سازه و MEP به‌کار می‌رود. در ایران نیز بسیاری از مهندسان معمار و MEP با Revit کار می‌کنند.

2. Trimble Tekla Structures

Tekla Structures بهترین گزینه برای مدل‌سازی دقیق و دیتیلینگ سازه‌های فولادی و بتنی است. در ایران، بسیاری از کارخانه‌های اسکلت فلزی و شرکت‌های پیمانکاری برای نقشه‌های شاپ از Tekla استفاده می‌کنند.

3. Navisworks

Navisworks ابزاری برای هماهنگی مدل‌ها، تشخیص تداخلات (Clash Detection) و شبیه‌سازی زمان‌بندی (4D) است. در ایران، به دلیل سادگی رابط کاربری و ارتباط با Revit و Tekla، بسیار پرکاربرد است.

4. Synchro Pro

Synchro یک ابزار تخصصی برای مدیریت 4D است که در پروژه‌های بزرگ بین‌المللی استفاده می‌شود. در ایران نیز برخی از پروژه‌های صنعتی و نفت و گاز به‌طور محدود از آن استفاده می‌کنند.

5. CostX

CostX نرم‌افزاری قدرتمند برای مدیریت 5D و برآورد هزینه‌ها بر اساس مدل BIM است. در ایران، به دلیل محدودیت دسترسی، کمتر استفاده می‌شود، اما در سطح جهانی یکی از ابزارهای مرجع است.

6. ArchiCAD

ArchiCAD محصول Graphisoft است و در معماری کاربرد دارد. اگرچه در ایران محبوبیت آن به اندازه Revit نیست، اما برخی دفاتر معماری از آن استفاده می‌کنند.

سناریوهای رایج انتخاب در ایران

• دفاتر معماری: استفاده از Revit برای طراحی و مدل‌سازی معماری و داخلی
• شرکت‌های EPC صنعتی: ترکیب Tekla Structures + Navisworks برای دیتیلینگ و هماهنگی
• پروژه‌های ساختمانی بزرگ: ترکیب Revit (معماری + MEP) + Tekla (سازه) + Navisworks (هماهنگی)
• پروژه‌های زیرساختی: Synchro برای مدیریت زمان‌بندی + Tekla برای مدل‌سازی سازه

چالش‌های انتخاب نرم‌افزار در ایران

• تحریم‌ها و عدم دسترسی به لایسنس‌های اورجینال
• استفاده از نسخه‌های کرک شده و ریسک ناسازگاری
• کمبود آموزش‌های رسمی و منابع فارسی
• مقاومت برخی کارفرماها در پذیرش BIM

پیشنهاد برای ایران

برای شرایط فعلی ایران، ترکیب زیر بیشترین بازده را دارد:

• Revit: برای معماری و تأسیسات
• Tekla Structures: برای سازه‌های فولادی و بتنی
• Navisworks: برای هماهنگی مدل‌ها و Clash Detection

این ترکیب هم منابع آموزشی زیادی دارد و هم در پروژه‌های داخلی قابل پیاده‌سازی است.

آینده انتخاب نرم‌افزارهای BIM در ایران

با گسترش BIM در ایران، انتظار می‌رود در آینده به سمت استانداردسازی ابزارها و تعریف چارچوب‌های ملی حرکت کنیم. همچنین با توسعه خدمات ابری و اینترنت پرسرعت، امکان همکاری تیم‌های بین‌المللی با پروژه‌های ایرانی بیشتر خواهد شد.

جمع‌بندی

انتخاب نرم‌افزار BIM تصمیمی استراتژیک است که باید بر اساس نوع پروژه، خروجی‌های موردنیاز، سطح مهارت تیم و شرایط بازار ایران انجام شود. ترکیب Revit، Tekla و Navisworks در حال حاضر بهترین گزینه برای بسیاری از پروژه‌های داخلی است.

لینک مرتبط

برای آشنایی بیشتر با مفهوم BIM و اهمیت آن در صنعت ساخت، مقاله اصلی
BIM چیست؟ آینده ساخت با مدل‌سازی اطلاعات ساختمان
را مطالعه کنید.